دی آسپارتیک اسید مکمل تقویت کننده تستوسترون + فواید و عوارض
دی آسپارتیک اسید یک آمینو اسید غیر ضروری است که به دو فرم دی آسپارتیک اسید (D-asp) و ال آسپارتیک اسید (L-asp)یافت می شود. فرم D-asp به دلیل شرکت در نقش های مهم بیولوژیکی اخیرا مورد توجه زیادی قرار گرفته است. از نقش های مهم آن میتوان به مشارکت در تکامل سیستم عصبی و باروری اشاره کرد. اثرات مصرف مکمل خوراکی آن مورد بحث مجامع علمی است.
اگر شما از پایین بودن میزان تستوسترون خود در رنج هستید, اگر می خواهید از تمرین های ورزشی خود بهره بیشتری ببرید یا اگر به دنبال یک راه حل طبیعی برای حل مشکل ناباروری می گردید احتمالا مطالبی درباره دی آسپارتیک اسید (D-asp) شنیده اید. ولی شاید نمی دانستید که دی آسپارتیک اسید می تواند به عنوان یک نوتروپیک طبیعی عمل کند و همچنین شاید نمی دانستید که مصرف آن به عنوان مکمل تغذیه ای ممکن است خطراتی داشته باشد. مطالعه این مقاله دانش شما را در مورد سود و زیانهای احتمالی مکمل تغذیه ای
دی آسپارتیک اسید افزایش می دهد.
دی آسپارتیک اسید چیست؟
آسپارتیک اسید (Aspartic acid یا بطور مختصر asp) اسید آمینه ای است که در بدن انسان و حیوانات ساخته می شود و به این دلیل است که در زمره اسید آمینه های ضروری دسته بندی نمی شود. این اسید آمینه در دو فرم D-asp و L-asp یافت می شود. ال آسپارتیک اسید (L-asp) به طور طبیعی و همراه با سایر اسید آمینه ها در ساختار پروتئین ها وارد می شود و اعمال مهم حیاتی را شکل می دهد. دی آسپارتیک اسید
(D-asp) به صورت مولکول های منفرد کوچک, آزادانه در بافت های گوناگون انسانی و حیوانی یافت می شود.
فرم D-asp و فرم L-asp هردو فرمول شیمیایی یکسانی داشته از اتم های مشابه (C4H7NO4) ساخته شده اند. تنها تفاوت آنها در نحوه مرتب شدن اتمها در فضاست. مولکول های فرم L- asp و فرم D-asp مانند دست چپ و راست ما تصاویر آینه ای یکدیگر هستند و همین تصویر آینه ای است که باعث ایجاد ویژگی های مختلف این دو فرم می شود.
فرمول شیمیایی دی آسپارتیک اسید و ال آسپارتیک اسید
دی آسپارتیک اسید بطور طبیعی در اعصاب و بافت های جانوری دیده می شود. این اسید آمینه را می توان در هیپوفیز, هیپوتالاموس و همچنین در بیضه ها و تخمدان ها یافت. عملکرد کامل دی آسپارتیک اسید هنوز بطور کامل شناخته شده نیست و آنچه در حال حاضر درباره آن می دانیم حاصل مطالعاتی است که بر روی جانوران صورت گرفته است. دانشمندان در صدد کشف راه های مختلفی هستند که از طریق آنها بتوان ابهامات موجود در این زمینه را مرتفع ساخت. بر اساس دانش موجود, ِD-asp برای تکامل مغز و سیستم عصبی و ایجاد ارتباطات عصبی لازم است. به علاوه, شرکت در فرآیندهای تولید مثلی, سوخت و ساز بدن, سم زدایی, مشارکت در عملیات سیستم دفاعی بدن و درمان پاره ای از اختلالات عصبی نیز به آن نسبت داده می شود. در تحقیقاتی که در مورد دی آسپارتیک اسید صورت می گیرد, مخصوصا در دستکاری های ژنتیکی, باید جانب احتیاط را رعایت کرد.
مکانیزم عمل دی آسپارتیک اسید
نقش دی آسپارتیک اسید در پیشبرد تکامل مغز
مطالعاتی که بر روی موش (mice) انجام شده نشان می دهد که افزایش سطح دی آسپارتیک اسید قبل و بلافاصله بعد از تولد باعث پیشرفت تکامل مغز می شود. هر چند که میزان آن بعدا کاهش می یابد ولی همچنان به روند تکامل اعصاب کمک می کند و موش بالغ در درک و آگاهی یافتن از محیط اطرافش از آن استفاده می کند. دی آسپارتیک اسید یک میانجی عصبی (Neurotransmitter) است و به تولید یا افزایش علائم عصبی و ایجاد ارتباطات عصبی جدید در مغز, ذخیره کردن خاطرات و بهبود یادگیری کمک می کند. اگرچه دی آسپارتیک اسید طبیعی برای تکامل مغز مورد نیاز است, بعضی از مطالعات حیوانی درباره خطرات بالقوه مصرف مکمل آن به ما هشدار می دهند. از جمله اینکه بعضی به آسیب هیپوتالاموس و بروز اختلال یادگیری در موش (mice) پس از مصرف مکمل اشاره کرده اند. بعضی مطالعات نیز نتیجه گرفته اند که مصرف مکمل باعث خرابی کلیه ها و غدد بزاقی در نوعی موش آزمایشگاهی (rat) شده است. البته در این مطالعات یا از L-asp استفاده شده و یا بطور اختصاصی به فرم D این اسید آمینه اشاره نشده است. به هر حال از آنجا که در مورد آسیب مشابه احتمالی در انسان هنوز نتایجی در دست نیست مخصوصا در مورد مصرف دوزهای بالای مکمل دی آسپارتیک اسید باید محتاطانه عمل کرد.
اثر دی آسپارتیک اسید بر هورمون ها
دی آسپارتیک اسید تولید هورمون های تستوسترون, پروژسترون, LH, اکسی توسین, پرولاکتین, هورمون رشد و سایر هورمون های درگیر در اعمال جنسی, تولید مثل, فشارخون و تکامل ماهیچه را در موش (mice) تحریک می کند.
فواید دی آسپارتیک اسید برای تندرستی
دی آسپارتیک اسید و افزایش سطح تستوسترون
بنابر ادعای بسیاری از منابع, مصرف مکمل دی آسپارتیک اسید سطح تستوسترون را در حیوانات نر تقویت می کند. با این حال, شواهد علمی برای این عملکرد در انسان محدود, ضعیف و ضد و نقیض است. به عنوان مثال نتیجه در یک مطالعه کنترل شده 12 روزه که بر روی 13 مرد سالم, بدون تمرین های مقاومتی با میزان تستوسترون اولیه پایین انجام شد مصرف روزانه 3.12 گرم D-asp منجر به افزایش سطح تستوسترون شد. بالعکس, در یک مطالعه 14 روزه, در 24 مرد که سابقه حداقل 2 سال تجربه تمرین مقاومتی داشتند و در طی دو هفته برای 4 روز این تمرینات را انجام می دادند مصرف روزانه 6 گرم دی آسپارتیک اسید باعث کاهش تستوسترون گردید. در برخی مطالعات نیز مصرف مکمل D-asp منجر به اثراتی بر سطح تستوسترون, کیفیت تمرین های مقاومتی و سایز و استحکام ماهیچه نشده است. در مجموع به نظر می رسد که مصرف مکمل دی آسپارتیک اسید فقط در مردان سالم, نسبتا غیر فعال و بدون تمرینات مقاومتی و در کوتاه مدت سطح تستوسترون را افزایش می دهد. البته برای تایید این نتایج باید مطالعات بیشتری در مردان انجام شود.
دی آسپارتیک اسید و افزایش کیفیت اسپرم
خیلی ها اعتقاد دارند که مکمل های دی آسپارتیک اسید یا غذاهای غنی از آن تا حد زیادی توانایی باروری را در مردان افزایش می دهند. دی آسپارتیک اسید طبیعی از طریق تاثیر بر تکامل اسپرم و افزایش سطح تستوسترون و سایر هورمون های جنسی, کیفیت اسپرم و میزان باروری را در حیوانات افزایش می دهد. نتایج مطالعه بر روی خرگوش نر نشان داده است که مصرف مخلوطی از D-asp و L- asp به مدت دو هفته تعداد, میزان تحرک و سرعت اسپرم ها را افزایش می دهد. در انسان نیز مطالعات انجام شده نشان دهنده سطح خیلی پایین تر دی آسپارتیک اسید در اسپرم های بالغ مردان نابارور نسبت به مردان بارور بوده است. به علاوه مصرف روزانه دی آسپارتیک اسید توسط مردان ناباروری که اسپرم ناکافی و یا ضعیف داشتند (2.66 گرم به مدت 90 روز) نه تنها تعداد اسپرم ها و تحرک آنها را افزایش داده بلکه منجر به حاملگی همسران بعضی از آنها شده است. بطور کلی به نظر می رسد که اگر مکمل های خوراکی دی آسپارتیک اسید به درستی تجویز شده باشند می توانند به مردان در رفع مشکل ناباروری کمک کنند.
دی آسپارتیک اسید, معیاری برای ناباروری زنان
دی آسپارتیک اسید از طریق تاثیر بر هورمون های رشد, پرولاکتین, استروژن, پروژسترون و برخی ترکیبات دیگر می تواند سبب افزایش کیفیت سلول تخمک در زنان شود. میزان این اسید آمینه که بطور طبیعی در تخمدان موجود است با افزایش سن کاهش می یابد. کاهش در D – asp همراه با کاهش کیفیت تخم و کم شدن تعداد حاملگی های موفق در زنانی است که سن باروری آنها افزایش یافته است. بنابراین احتمال دارد که از طریق اندازه گیری میزان دی آسپارتیک اسید در تخمدان بتوان شانس باروری زنان را تخمین زد.
دی آسپارتیک اسید, شاخص روند پیری
میزان دی آسپارتیک اسید, که بطور طبیعی در بدن وجود دارد همراه با بالا رفتن سن افزایش می یابد. این افزایش بیشتر در بافت هایی مثل دندانها, استخوانها, چشمها و مغز اتفاق می افتد. دلیل این امر تبدیل L – asp به D – asp در طول زمان است. اگرچه در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است, این احتمال وجود دارد که از طریق دنبال کردن تغییرات D – asp در بدن بتوان روند پیری را پیش بینی کرد.
دی آسپارتیک اسید به عنوان یک نوتروپیک
نوتروپیک ها داروهایی هستند که با تقویت کارکرد مغز باعث افزایش حافظه, توانایی های شناختی و تمرکز شده به علاوه حس خوبی را به افراد منتقل می کنند. مطالعاتی که روی موش (mice) انجام شده نشان می دهد که دی آسپارتیک اسید باعث تقویت ارتباطات سلولی در مغز و تقویت حافظه می شود. در پاره ای از بررسی های انسانی نیز نتایج مشابهی حاصل شده است و از این رو گفته می شود که احتمالا D – asp میتواند به عنوان یک نوتروپیک طبیعی عمل کند.
عوارض جانبی, ایمنی و موارد احتیاط
بررسی های آزمایشگاهی درباره بی خطر بودن و کارآمد بودن D – asp محدود است از این رو بهتر است در مورد آن جانب احتیاط را رعایت کرد. در افرادی که مکمل خوراکی دی آسپارتیک اسید را در مقادیر روزانه 2.66 تا 6 گرم مصرف می کنند هیچ عارضه جانبی گزارش نشده است. دوز تیپیک تقریبا معادل 3 گرم در روز است و بی خطر بودن دوزهای بالاتر از 6 گرم در روز تایید نشده است. به دلیل فقدان شواهد علمی مرتبط, استفاده از مکمل خوراکی دی آسپارتیک اسید برای زنان و کودکان توصیه نمی شود. در برچسب محصول اغلب مکمل های دی آسپارتیک اسید موجود, در مورد مصرف آنها توسط زنان باردار و شیرده و نیز افراد زیر 18 سال هشدار داده شده است. به علاوه افرادی که شرایط خاص پزشکی دارند قبل از مصرف این مکمل ها حتما باید با پزشک خود مشورت کنند.
محدودیت ها و هشدارها
بیشتر مطالعات انجام شده در مورد دی آسپارتیک اسید روی حیوانات صورت گرفته است. قطعا انسان ها از حیوانات متفاوتند و نمی توان انتظار داشت که اثرات D – asp بر حیوان و انسان دقیقا یکسان باشد. به علاوه تحقیقات اندک شمار انسانی موجود هم اغلب بر روی گروه کوچکی از مردان اجرا شده است و نتایج آنها را نمی توان به زنان تعمیم داد. در بررسی هایی که تاکنون انجام شده به فاکتورهای مهمی مثل سن, جنس و نژاد بی توجهی شده است. این تحقیقات شروع خوبی هستند ولی به مطالعاتی با جمعیت های بزرگتر و تنوع دموگرافیکی بیشتری نیاز است تا نتایج فعلی تایید و گسترده شود.
تداخل دارویی
افرادی که تمایل به مصرف مکمل های دی آسپارتیک اسید دارند برای حفاظت در برابر تداخلات دارویی ناخواسته بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنند. وضعیت سلامت این افراد و تداخل احتمالی D – asp و داروهای مصرفی آنها باید توسط پزشک بررسی شود. لازم به ذکر است که در بانک دارو (Drugbank) که یک پایگاه اطلاعاتی علمی جامع آنلاین است در مورد تداخل دارویی دی آسپارتیک اسید اطلاعاتی در دست نیست.
منابع طبیعی, مکمل و دوز مصرفی
منابع غذایی دی آسپارتیک اسید
اسید آسپارتیکی که بطور طبیعی در منابع غذایی یافت می شود بیشتر به صورت L – asp است. منابع آن شامل بوقلمون, تخم پرندگان, دانه سویا, آووکادو, مارچوبه, ملاس, صدف خوراکی, سوسیس, گوشت گاو, گوشت مرغ, لوبیا, بادام زمینی, نخود سبز, ماهی دم زرد و گربه ماهی است. L – asp احتمالا طی فرآیند تهیه و پخت غذا و یا توسط میکروارگانیزم ها به فرم D – asp تبدیل می شود. این تبدیل توسط زمان, درجه حرارت و PH تحت تاثیر قرار می گیرد. در این زمینه تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
مکمل های خوراکی
مکمل های خوراکی به شکل دی آسپارتیک اسید یا دی آسپارتات (نمک دی آسپارتیک اسید) موجودند و عرضه آنها معمولا به اشکال قرص, کپسول و پودر می باشد. تفاوتی بین فرم اسیدی و فرم نمکی گزارش نشده است. بعضی از مکملهای D – asp محتوی فلزات کلسیم یا روی هستند که جهت بهبود عمل جذب اضافه شده اند. بعضی مکمل ها فقط دارای D – asp هستند و در برخی دیگر سایر مواد تقویت کننده نظیر تستوسترون, ویتامین ها و یا سایر ترکیبات فعال نیز اضافه می شوند.
دوز مصرفی
همانطور که ذکر شد دوز مصرفی برای یک فرد بالغ سالم 2.66 معمولا تا 3 گرم در روز است. بیشتر مکمل های موجود در بازار دوز مصرفی را روزانه بین 3 تا 3.20 گرم توصیه می کنند.
دی آسپارتیک اسید در ترکیب با سایر مکمل ها
بر اساس نتایج برخی مطالعات مخلوطی از D – asp و D-glu (دی گلوتامیک اسید) در متوقف کردن واکنش های حساسیتی موثرتر از مصرف هریک به تنهایی بوده است. همچنین نشان داده شده که مخلوطی از دی آسپارتیک اسید, روی و کوآنزیم کیوتن (Co-Q10) نه تنها میزان تحرک و قدرت شناوری اسپرم را هم در انسان و هم در گاو نر به نحو موثرتری افزایش داده بلکه مانع از آسیب DNA ی اسپرم در حین عمل IVF (لقاح آزمایشگاهی یا in-vitro fertilization) شده است.
