زد ام ای چیست ؟

زد ام ای , یک مکمل ترکیبی, متشکل از عناصر روی , منیزی,م و ویتامین B6 است. برای آن خواص گوناگونی تعریف شده که از جمله آنها می توان به تقویت عضلات, کاهش استرس,  کاهش خستگی ورزشی و بهبود عملکرد ایمنی بدن اشاره نمود. برای تایید اثرات مثبت زد ام ای, پشتوانه قوی تحقیقاتی موجود نیست و از آنجا که تداخل عمل زیادی با داروها و سایر مکملها دارد, بهتر است با احتیاط مصرف شود.

زد ام ای, یک مکمل تغذیه ای ترکیبی است که به دلیل نقش هایی که برای آن در تقویت عضلات, تسهیل خواب راحت, ارتقاء عملکرد ایمنی بدن, و افزایش سطح تستوسترون تصور می شود, مورد توجه قرار گرفته است. با این حال, تحقیقات علمی, سودمندی آن را در این حد پشتیبانی نمی کنند. مصرف زد ام ای عوارض خطرناکی نیز دارد از جمله اینکه با بعضی داروها و مکمل های دیگر تداخل دارویی دارد و حتی در موارد نادری, مصرف بیش از اندازه آن می تواند مسمومیت کشنده ایجاد کند. خواندن مطالب حاضر به افزودن دانستنی های شما درباره زد ام ای , فواید, و خطرات بالقوه آن کمک می کند.

زد ام ای چیست؟

مکمل ترکیبی زد ام ای, حاوی روی (zinc), آسپارتات مونومتیونین (monomethionin aspartate), آسپارتات منیزیم (magnesium aspartate) و ویتامین B₆ است. روی, یک ماده معدنی است که برای بدن ضروری بوده در مقادیر جزئی مورد نیاز بدن است و چون در بدن ذخیره نمی شود, باید از طریق غذا دریافت شود. منیزیم یک ماکرو المنت است (یعنی ماده معدنی مهمی که بدن در مقادیر نسبتا بزرگتری به آن نیاز دارد) و در بیش از 300 فرایند مختلف سلولی شرکت دارد. ویتامین B₆, یک ویتامین محلول در آب است که اعمال فیزیولوژیک زیادی در بدن انجام می دهد و احتمالا اثر روی و منیزیم را نیز افزایش می دهد.

از آنجا که شواهدی دال بر کمبود روی و منیزیم در ورزشکاران دیده شده,  بعضی ادعا کرده اند که مصرف زد ام ای برای بدنسازی و ورزش ضروری است. البته, برای یافتن علت کمبود روی و منیزیم,  به شرایط دیگری مثل استرس, اضطراب, بیش فعالی ( attention deficit hyperactivity disorder  (ADHD:  و نقص سیستم ایمنی بدن نیز باید توجه کرد.

مکانیسم عمل  ZMA

از آنجا که ZMA یک مکمل تغذیه ای است, با فراهم کردن میزان کافی (یا بیش از کافی) از روی, منیزیم و ویتامین B₆ به عملکرد مناسب بدن کمک می کند. زد ام ای, سه برابر دوز توصیه شده روزانه روی دارد (30 میلی گرم) و مقدار سفارش شده مورد نیاز منیزیم برای بالغین را نیز تامین می کند. به علاوه, ویتامین B6 موجود در این ترکیب, به مراتب بیشتر از دوز روزانه مورد نیاز و حدود 10 برابر آن است. در حالی که برخی ادعا می کنند که این نسبت برای عملکرد ZMA لازم است, هیچ مطالعه ای برای پشتیبانی ادعای فوق وجود ندارد.

فواید زد ام ای

1- زد ام ای و بهبود عملکرد ورزشی

تحقیقاتی زیادی در مورد اثرات مثبت ZMA در دست نیست. نتایج یکی از معدود مطالعات انجام شده نشان داده است که پس از مصرف آن, هیچ تغییر مشخصی در هورمونها, ترکیب بدن, استقامت عضلات بدن یا تنفس حین پا زدن با دوچرخه در  مردان ورزشکار دیده نشده است. البته در مورد تاثیر روی و منیزیم بر عملکرد ورزشکاران مطالعات چندی صورت گرفته است. مثلا دیده شده که مصرف مکمل روی توسط فوتبالیست ها همراه با بهبود عملکرد ورزشی بوده است. به علاوه, مکمل روی, قدرت زنان ورزشکار را افزایش داده, کمبود آن باعث کاهش ظرفیت ماهیچه های زانو و شانه شده است. مکمل منیزیم نیز باعث افزایش سرعت در شنا, دوچرخه سواری و دو و بطور فاحشی قدرت ورزشکاران شده است. روی و منیزیم هر دو, قادر به افزایش گلبول های قرمز خون هستند که به بهبود عملکرد ورزشی کمک می کند.

زد ام ای و افزایش سطح تستوسترون

بر اساس نتایج یک بررسی, مصرف مکمل زد ام ای, سطح تستوسترون را در فوتبالیست هایی که کمبود تغذیه ای نداشته اند افزایش داده است. البته این نتیجه توسط بعضی از پژوهش های مشابه تایید نشده است.

در موشها (Rat) کمبود روی باعث کاهش سطح تستوسترون خون شده است. موشهای تغذیه شده با رژیم غذایی فاقد روی به هورمون زنانه استروژن حساس تر شده و برعکس, حساسیت آنها به هورمون های مردان (آندروژن ها) کاهش یافته است.

3-    زد ام ای و کمک به بهبود ADHD (Attention-deficit Hyperactivity Disorder)

اختلال  ADHD , با دو مشخصه عدم تمرکز و بیش فعالی شناخته می شود. نتایج مطالعات انجام شده, بیانگر ارتباط اختلال ADHD  در کودکان, با کمبود برخی مواد مغذی مانند روی و منیزیوم  است. مصرف مکمل روی (15 میلی گرم, دو بار در روز), باعث تقویت پاسخ به درمان های دارویی در بچه های مبتلا به این عارضه شده است. دوز بالاتر مکمل روی (150 میلی گرم در روز), بیش فعالی, رفتارهای تکانشی و علائم مربوط به رفتارهای غیر اجتماعی را اصلاح می کند ولی تاثیری بر علامت های مربوط به نقص توجه نداشته است. ترکیب منیزیم و روی با اسیدهای چرب غیراشباع و نیز ترکیب منیزیوم با ویتامین B₆ , هر دو  قادر به کم کردن علائم بیش فعالی و نقص توجه در این کودکان بوده است.

4-   ZMA و تقویت سیستم ایمنی

بر اساس نتایج مطالعات انجام شده, مصرف مکمل روی (10 میلی گرم یک یا دو بار در روز) توانسته است دوره تب را در کودکان کوتاه و عفونت تنفسی را به میزان قابل توجهی در آنها کاهش دهد. اسپری بینی روی (Zinc) نیز شدت علائم سرماخوردگی و طول دوره بیماری را در بزرگسالان کم کرده است.  همچنین دیده شده است که کمبود ویتامین B₆, تولید گلبول های سفید را در موش (Mice) آهسته کرده که این نتیجه, نقش ویتامین B6 را برای سلامت سیستم ایمنی معلوم می کند.

5-    ZMA و کاهش استرس

مکمل منیزیوم از افزایش هورمون های استرس (کورتیزول و آلدوسترون) بعد از ورزش در افراد سالم پیشگیری می کند. مشابه آن, روی نیز, باعث کاهش هورمون کورتیزول در دانشجویان شده است. از نتایج بررسی های انجام شده نیز می توان دریافت که میزان روی در افراد مضطرب کمتر از افراد عادی بوده است. ترکیبی از مولتی ویتامین حاوی ویتامین B6 و منیزیوم در کارگران, سطح استرس را کاهش و کیفیت خلق را افزایش داده است. البته, برای تایید این نتایج باید تحقیقات بیشتری انجام گیرد.

6-    زد ام ای و کاهش خستگی ناشی از ورزش

مصرف مکمل روی توانسته است خستگی ورزشی را (اندازه گیری شده از میزان هورمون های تیروئید و تستوسترون در خون) در مردان کم تحرک و همینطور در کشتی گیران کاهش دهد. مشابه آن, مکمل منیزیوم نیز, از افت سطح هورمون TSH (محرک هورمون تیروئید) ناشی از خستگی پیشگیری کرده است.

عوارض جانبی زد ام ای

چون زد ام ای دارای عناصر روی و منیزیوم است, می تواند با سایر درمان های دارویی و مکمل ها تداخل عمل داشته باشد. دوز بالای روی می تواند باعث تهوع, استفراغ, درد معده, رخوت و بیحالی و خستگی شود.حتی مصرف یک دوز غیر سمی روی که می تواند 100 تا 300 میلی گرم در روز باشد قادر است کمبود مس ایجاد کند. کمبود مس, خود منجر به بروز عوارضی مثل کاهش گلبول های قرمز خون و کم خونی, کاهش گلبول های سفید و نقص در سیستم ایمنی می شود. همچنین, می تواند اثر منفی بر نسبت کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) داشته باشد.

مصرف مکمل روی با دوز 100 میلی گرم در روز یا بیشتر و یا مصرف ثابت مکمل آن برای بیشتر از 10 سال, با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان همراه بوده است. مشابه آن, مصرف بیش از حد منیزیوم, باعث دل پیچه, اسهال و تهوع می شود. مسمومیت با منیزیم می تواند حتی کشنده باشد. دوز خیلی بالای ویتامین B6 نیز می تواند باعث اختلالات دستگاه عصبی, زخم های پوستی, حساسیت به نور, تهوع و تپش قلب شود.

هشدارها و محدودیت ها

در حالی که مطالعات چندی در مورد اثرات روی و منیزیوم بر انسان انجام شده است, اطلاعات زیادی در مورد اثرات گروهی روی, منیزیوم و ویتامین B6 در زد ام ای در دست نیست. مطالعه اصلی که بدنسازان به آن استناد می کنند نشان داده است که زد ام ای سطح تستوسترون و قدرت ماهیچه را در بازیکنان فوتبال افزایش می دهد. البته, یکی از نویسندگان این مقاله, صاحب کارخانه ای بوده است که در آن مکمل زد ام ای ساخته می شده است. در دو مطالعه دیگر که در این زمینه صورت گرفته هیچ تغییری در سطح تستوسترون یا قدرت عضلانی در مردان سالم مشاهده نشده است.

مکمل زد ام ای

مکمل های زد ام ای, بطور گسترده ای در دسترس هستند. بیشتر مکمل ها به شکل قرص عرضه می شوند ولی,  انواع پودری آنها نیز وجود دارد. زد ام ای, به تنهایی, یا در ترکیب با سایر مواد مثل تیانین (Theanine) و 5-هیدروکسی تریپتوفان (5-Hydroxytryptophan), در بازار موجود است. هدف از تهیه این مکمل های ترکیبی,  افزایش تقویت ماهیچه, ریکاوری بعد از ورزش و بهبود وضعیت خواب است.

دوز مصرفی زد ام ای

در فرمول اصلی زد ام ای , ترکیبی از 30 میلی گرم مونومتیونین روی و آسپارتات, 450 میلی گرم منیزیوم آسپارتات و 11 میلی گرم ویتامین B6 در فرم هیدروکلراید پیریدوکسین (در بعضی منابع 10.5 میلی گرم) موجود است. بر اساس دستورالعمل های روی برچسب این محصول, برای جذب بهتر, مصرف زد ام ای باید نیم تا یک ساعت قبل از خواب و قبل از صرف غذا باشد. به علاوه از مصرف همزمان زد ام ای با غذاها یا مکمل های حاوی کلسیم باید خودداری کرد. چون کلسیم مانع جذب روی می شود.

تداخلات دارویی ZMA

به دلیل این که ZMA مخلوطی از سه ترکیب مختلف است می تواند تداخلات زیادی با سایر داروها و مکمل ها داشته باشد. روی می تواند با مس, آهن, آنتی بیوتیک های کینولون (Quinolone), تتراسایکلین (tetracycline) و پنی سیلین (Penicillamine) تداخل کند.

منیزیوم با داروهای گوناگونی از جمله داروی ضد پوکی استخوان بیس فسفونات (Bisphosphonate), آنتی بیوتیک ها (quinolone/Tetracycline), داروهای ادرار آور(Loop,Thiazide,Ethacrynic acid) و داروهای مورد استفاده در درمان رفلکس (Proton pump inhibitors) وارد واکنش شود.

ویتامین B6 هم با آنتی بیوتیک ها (Cycloserine), داروهای ضد صرع (Valproic-acid, Carbamazepine, Phenytoin) و تئوفیلین (Theophylline) تداخل عمل دارد.